[openstandaarden] Vrije software voorstel

[Onno Timmerman]

  ik weet niet in hoevere jullie dit wisten aangezien ik 2 maand ben weg
  geweest. Maar goed dit staat er toch maar weer.  Misschien dat het
  beter was om te beginnen met een verplichting van openstandaarden in
  alle overheidsniveau's.

Onno

http://www.senate.be/www/webdriver?MIval=index_senate&M=5&LANG=nl



  Belgische Senaat


    BUITENGEWONE ZITTING 2003

3 JULI 2003

------------------------------------------------------------------------


      *Wetsvoorstel betreffende het gebruik van vrije software in de
      federale overheidsbesturen *


        *(Ingediend door de heer Jean-François Istasse
        <http://www.senate.be/www/Webdriver?MIval=/showSenator&ID=4091&LANG=nl>)
        *

------------------------------------------------------------------------


      *TOELICHTING *

------------------------------------------------------------------------

Dit wetsvoorstel neemt de tekst over van een voorstel dat reeds op 9 
april 2003 in de Senaat werd ingediend (stuk Senaat, nr. 2-1607/1 ­ 
2002/2003).

Het gebruik van de informatietechnologie in de betrekkingen tussen de 
burger en het bestuur evolueert snel de jongste jaren. Het is niet 
alleen mogelijk om algemene informatie bij verschillende diensten op te 
vragen, maar men kan nu ook bestuursdocumenten inzien en zelfs in 
bepaalde gevallen procedures via de netwerken starten.

Deze evolutie is ongetwijfeld een verbetering voor de burger en het 
bestuur, omdat de burger gemakkelijker bij het bestuur terecht kan en 
het werk soepeler georganiseerd kan worden.

Deze computercommunicatiesystemen werken met niet-vrije software die men 
gemakkelijk in de winkel vindt. Deze software doet een probleem rijzen 
in verband met de toegankelijkheid van de gegevens en de afhankelijkheid.

De burger moet zich immers neerleggen bij de productkeuzes van de 
besturen, anders verliest hij zijn effectieve recht op de toegang tot de 
gegevens. Het bestuur is ook afhankelijk van de bedrijven die in 
werkelijkheid en door het effect van de platforms nagenoeg een monopolie 
hebben.

Het goede beheer van het overheidsgeld en de veiligheid van de openbare 
netwerken komen daardoor in het gedrang. Het gebruik van de niet-vrije 
software is immers onderworpen aan de voorwaarden bepaald in de 
gebruikslicentie. De gebruiker kan nooit de volledige inhoud van de 
programma's kennen, omdat hij doorgaans geen toegang heeft tot de 
broncodes. Of zoals een voormalige minister van Cultuur, in Frankrijk, 
mevrouw Trautman, gezegd heeft : /« La maîtrise des technologies 
entraîne nécessairement la maîtrise des contenus. »/ (De controle over 
de technologie leidt onvermijdelijk tot de controle over de inhoud.)

Als gevolg van deze specifieke problemen zijn er allereerst in de 
wetenschappelijke wereld enkele initiatieven genomen om vrije software 
te ontwikkelen en te verspreiden (/free software/ in het Engels). Vrije 
software staat voor programma's die de gebruiker een echte 
gebruiksvrijheid aanbieden :

­ de vrijheid om het programma voor alle doeleinden te gebruiken;

­ de vrijheid om de werking ervan te bestuderen en met het oog daarop de 
toegang tot de broncode (dat wil zeggen het programma geschreven in een 
gebruikelijke computertaal en niet in de versie uitvoerbaar in machinetaal);

­ de vrijheid om kopieën van het programma te verspreiden;

­ de vrijheid om het programma aan te passen en deze aanpassingen te 
verspreiden.

Enkele verenigingen hebben via openbare licenties (bijvoorbeeld GNU) 
deze kenmerken voor elke software willen garanderen. Er bestaat 
natuurlijk ook nog vrije software die niet onder deze openbare licenties 
valt.

Vrij betekent niet noodzakelijk gratis of in strijd met de 
handelspraktijken. De bedrijven die vrije software produceren kunnen 
geen winst maken met het licentierecht op het concept van het programma. 
Zij richten zich dan ook meer op de dienstverlening aan de gebruikers, 
de begeleiding, het onderhoud en de opleiding.

Dankzij deze software kan het bestuur offertes vragen tegen 
concurrerende prijzen. Het bestuur krijgt ook kennis van de volledige 
inhoud van het programma en kan instaan voor de veiligheid van de 
informatie die over zijn net doorgegeven wordt. De burger krijgt een 
gegarandeerde toegang en hangt niet meer af van de keuzes van het 
bestuur. Dat zijn de voordelen van de vrije software voor de contacten 
tussen de burger en het bestuur.

Die voordelen sporen de overheid in Europa maar ook in Amerika ertoe aan 
om steeds meer gebruik te maken van dergelijke software. Ten gevolge van 
parlementaire initiatieven hebben de centrale overheidsdiensten in 
Frankrijk, Duitsland en Engeland de eerste stappen gezet met het oog op 
de overschakeling naar vrije software. Dat is ook het geval in het 
ministerie van Financiën van het federale België. In het Franse 
parlement worden thans twee voorstellen besproken om een wetgevend kader 
te scheppen voor dergelijke initiatieven. De /Bundestag/ overweegt 
eveneens een dergelijke keuze voor zijn diensten. Het Europees Parlement 
heeft een proefproject lopen op basis van vrije software voor het 
opstellen en het doorsturen van de officiële notulen.

Ons wetsvoorstel gaat in dezelfde richting en sluit aan bij het voorstel 
van decreet van de Franse Gemeenschapscommissie dat wordt overgenomen. 
Wij hebben de verschillende bestaande openbare licenties en garanties 
niet verder in detail willen bespreken. Deze niet-dwingende normen 
worden vooral uitgevaardigd door verenigingen en zijn enkel 
richtinggevend. Men kan zich daar niet toe beperken.

De vrije software en de noodzakelijkerwijze open formaten die daarbij 
horen, beantwoorden aan vier fundamentele eisen van een degelijk 
overheidsbestuur :

1º de gewaarborgde toegankelijkheid voor de burger : de burger heeft 
steeds toegang tot de overheidsdiensten zonder dat hij zich 
noodzakelijkerwijze moet plooien naar de commerciële keuzes die deze 
overheidsdiensten maken;

2º de veiligheid van de communicatie : door het ter beschikking stellen 
van de broncode kan de overheid de burger garanderen dat de 
uitgewisselde gegevens strikt vertrouwelijk behandeld worden;

3º het voortbestaan van de formaten : de documenten die gearchiveerd 
worden onder open formaten kunnen steeds worden geconverteerd. Hun 
toegankelijkheid hangt dus niet af van het economisch overleven van een 
bepaald bedrijf;

4º een echte concurrentie bij de openbare aanbesteding van 
softwarecontracten die opgevat zijn als dienstencontracten (aanpassing 
van de software aan de specifieke behoeften van het overheidsbestuur, 
onderhoud, begeleiding, opleiding, enz.) waarvoor de kleine en 
middelgrote ondernemingen nu ook echt in aanmerking komen.


        *COMMENTAAR BIJ DE ARTIKELEN *

Art. 2

Dit artikel bevat de meest gangbare definitie die de promotoren van 
vrije software van hun product geven. De vereisten worden erkend en 
toegepast in de verschillende systemen van openbare licenties. Deze 
definitie is ook van toepassing op de vrije software die niet beschermd 
wordt door dergelijke licenties.

Art. 3

Dit artikel bepaalt dat de besturen gebruik moeten maken van vrije 
software wanneer zij in het kader van hun opdrachten gegevens moeten 
verwerken. Dit geldt voor intern gebruik maar ook als die gegevens voor 
derden bestemd zijn. Indien er specifieke taken uitgevoerd moeten 
worden, gaat de Federale Overheidsdienst Informatie- en 
Communicatietechnologie (FEDICT) na of er daarvoor vrije software 
bestaat. Indien dat niet het geval is, krijgt het bestuur de toestemming 
om gebruik te maken van niet-vrije software. Deze uitzondering wordt 
gemaakt om de werking van het bestuur niet te verstoren wanneer er geen 
vrije software beschikbaar is.

Art. 4

Dit artikel strekt ertoe het vrije karakter te garanderen van de 
software die het bestuur gebruikt. Dit verbod maakt deel uit van de 
verschillende systemen van openbare licenties. Toch is het nuttig om dit 
verbod in deze wet te herhalen ingeval er vrije software gebruikt wordt 
die niet door dit soort licentie beschermd wordt.

Art. 5

De FEDICT wordt ermee belast :

1º na te gaan of de software die het bestuur gebruikt vrij beschikbaar 
is, ongeacht of ze beschermd is door een openbare licentie. Deze 
controle gebeurt op basis van de definitie in artikel 2;

2º de burger toegang te verlenen tot deze software door de programma's, 
de broncodes en de handleidingen gratis ter beschikking te stellen op de 
sites die hij beheert. Zulks houdt ook in dat deze bestanden zonder 
beperking gedownload mogen worden;

3º de aanpassingen van de gemeenschap van gebruikers te controleren en 
te integreren. Zo hebben zowel het bestuur als de burgers voordeel bij 
de evolutie van de vrije software.


	Jean-François ISTASSE 
<http://www.senate.be/www/Webdriver?MIval=/showSenator&ID=4091&LANG=nl>.

------------------------------------------------------------------------


      *WETSVOORSTEL *

------------------------------------------------------------------------

Artikel 1

Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de 
Grondwet.

Art. 2

Voor de toepassing van deze wet wordt verstaan onder :

1º « vrije software », alle software waarvan de gebruikslicentie de 
gebruiker de volgende rechten garandeert :

/a)/ het recht om het programma zonder beperkingen te gebruiken;

/b)/ het recht op onbeperkte toegang, analyse en wijziging van de 
broncode van het programma;

/c)/ het recht om de broncode van het programma en de eventuele 
wijzigingen ervan onbeperkt te verspreiden;

2º « open gegevensformaat », elk gegevensformaat waarvoor :

/a)/ de volledige technische specificatie wordt gepubliceerd en 
onbeperkt toegankelijk is;

/b)/ de gebruikslicentie geen enkele beperking oplegt bij het 
ontwikkelen en het gebruik van programma's die in dit formaat gecodeerde 
gegevens kunnen verwerken;

/c)/ er tenminste een referentie-implementatie bestaat die beschikbaar 
is als vrije software.

3º « open communicatie-protocol », elk communicatieprotocol waarvoor :

/a)/ de volledige technische specificatie gepubliceerd wordt en 
onbeperkt toegankelijk is;

/b)/ de gebruikslicentie geen enkele beperking oplegt bij het 
ontwikkelen en het gebruik van programma's aan de hand waarvan 
informatie kan worden uitgewisseld via dit protocol;

/c)/ er tenminste een referentie-implementatie bestaat die beschikbaar 
is als vrije software.

Art. 3

De federale overheidsbesturen maken uitsluitend gebruik van vrije 
software, open gegevens-formaten en open communicatie-protocollen bij de 
uitvoering van hun opdracht, met name de verwerving, de verwerking, de 
archivering, de uitwisseling of de mededeling van computergegevens, met 
uitzondering van bepaalde specifieke taken waarvoor er geen werkbare 
oplossingen op basis van dergelijke software bestaan.

Art. 4

De federale besturen mogen in geen geval het gebruik van de vrije 
software van de open gegevensformaten en van de open 
communicatie-protocollen die zij gebruiken op zodanige wijze beperken 
dat ze niet meer beantwoorden aan de defintie vervat in artikel 2, zelfs 
wanneer zij er verbeteringen of wijzigingen in aanbrengen.

Art. 5

De op federaal niveau bevoegde informaticadienst archiveert en 
verspreidt de referentiedocumenten en de broncodes van de programma's, 
van de formaten en van de protocollen die bij de federale 
overheidsbesturen in gebruik zijn.

Hij vergewist zich van het feit dat het om vrije software en om open 
formaten gaat in de zin van artikel 2. Hij controleert en integreert 
eventueel de aanpassingen die door de gemeenschap van gebruikers zijn 
aangebracht in de programma's. Hij stelt die gratis ter beschikking op 
de overheidssites die hij beheert.

Art. 6

Voor elk type software dat in de federale overheidsbesturen gebruikt 
wordt, bepaalt de Koning een maximumtermijn van 3 jaar binnen welke die 
besturen zich moeten aanpassen aan de bepalingen van deze wet.

Elk jaar stelt de Koning een verslag op over de toepassing van deze wet 
en deelt hij het aan het Parlement mee.

19 juni 2003.


	Jean-François ISTASSE 
<http://www.senate.be/www/Webdriver?MIval=/showSenator&ID=4091&LANG=nl>.