[openstandaarden] Openstandaarden voor dummy's

[Dieter Van Uytvanck]

Allo,

Ik heb hier een kleine poging ondernomen om een tekstje te schrijven 
over open standaarden voor mensen met weinig computerkennis. Kritiek en 
opmerkingen zijn natuurlijk welkom, misschien is het handig om 
mettertijd een soortgelijk documentje op de site te plaatsen, kwestie 
van in eenvoudige bewoording uit te leggen waar we voor staan.

Ik ging de tekst eerst integreren in de tekst van Wim, maar daar ben ik 
voorlopig nog niet aan toegekomen. Feel free om d'er mee te doen wat je 
wil.

groeten

Dieter
-------------- next part --------------


Het hoe en waarom van Open Standaarden binnen ICT

Dieter Van Uytvanck, dietvu at village.uunet.be

1 Bestandsformaten: een inleiding

1.1 Wat is een bestand?

Alle gegevens die op een computer opgeslagen zijn, worden
gegroepeerd in bestanden. Een bestand is de "verpakking"
van gegevens: of het nu een tekst, een muziekje of een digitale
foto is, het hoort allemaal thuis in een bestand.

1.2 Wat is een bestandsformaat?

Natuurlijk zien niet alle bestanden er intern hetzelfde uit.
Om de gegevens op te slaan moet er een bepaalde structuur
vastgelegd worden; dikwijls wordt een soort blauwdruk vastgelegd
door de maker van een programma. Daarin staat dan hoe de
gegevens intern worden opgeslagen. Als in een tekst bijvoorbeeld
een stuk onderlijnd is, moet dit opgeslagen worden op een
vastgelegde manier.

Als je weet dat bijna elk programma tegenwoordig een eigen
bestandsformaat heeft, is het al snel duidelijk dat er ontzettend
veel verschillende bestandsformaten bestaan. Om een idee
te geven vind je hieronder een opsomming van bestandsformaten
van tekstverwerkers.

[hier komt overdreven lange lijst]

1.3 Waarom standaarden?

Nu heeft elk bestandsformaat zijn eigen voor- en nadelen
maar al met al is er tegenwoordig dikwijls sprake van een
Babylonische bestandsformaat-verwarring. Als verschillende
mensen elkaar een computerbestand willen bezorgen is het
dus erg belangrijk dat er een gemeenschappelijk formaat
afgesproken wordt. Zeker bij grote groepen is het handig
als er een standaardformaat afgesproken wordt: op die manier
is iedereen zeker dat zijn bestand ook geopend kan worden.

2 Het belang van open communicatie

De conclusie tot nu toe lijkt eenvoudig: een standaardformaat
kan veel frustraties en slechte communicatie vermijden.
Toch is nog niet alles opgelost: hoe bepaal je immers wat
een standaard is? Wat als verschillende partijen elk hun
eigen "standaard" ontwerpen en hardnekkig
weigeren om samen te werken? Op dat moment komen "open
standaarden" hun plaats opeisen.

2.1 Hoezo, "open" standaarden?

Ondanks de vaak hoog oplopende spanningen tussen software-ontwerpers
wordt er soms ook constructief samengewerkt door het gezamenlijk
vastleggen van een bestandsformaat. Eenmaal vastgelegd,
wordt dat formaat dan openbaar gemaakt (lees: gepubliceerd
op internet). En meer zelf: de ontwerpers zien af van alle
patenten op het formaat, zodat niemand die er gebruik van
maakt gerechtelijke vervolging riskeert.

Op die manier kan elke softwareproducent die het wil ondersteuning
voor het standaardformaat bieden, wat dan weer de vrije
concurrentie bevordert.

2.2 Een concreet voorbeeld

Al het voorgaande klinkt misschien mooi op papier, maar wat
betekent het nu concreet? Een voorbeeld uit de praktijk
kan ??n en ander verduidelijken. 

Stel dat de VRT haar "beheersovereenkomst
met de Vlaamse Gemeenschap" wil
publiceren op Internet. Daarbij is de bedoeling uiteraard
dat iedereen de tekst kan inkijken.

2.2.1 Zonder Open Standaarden

De VRT publiceert het document in bijvoorbeeld het Word-formaat.
Resultaat: om toegang te krijgen tot de tekst heb je een
offici?le kopie nodig van Word. De overheid gaat er in dat
geval dus van uit dat wie toegang wil tot haar documenten
zich een bepaald programma aanschaft, van 1 specifieke fabrikant.

Om eventjes te vergelijken: stel je voor dat alleen de mensen
met een Philips radio nog naar de VRT kunnen luisteren.
Daar zou toch niemand mee akkoord gaan?

2.2.2 M?t Open Standaarden

De ontwerper van de tekst kiest in zijn favoriete tekstverwerker
(dezelfde als hierboven bijv.) voor "opslaan
als HTML". Meteen zijn alle problemen van de baan:
zowat iedereen kan meteen de teksten raadplegen. HTML, het
formaat dat aan de basis van het internet ligt, is immers
een alombekende Open Standaard. Elke computer is tegenwoordig
uitgerust met programma's om dit formaat te bekijken, de
(gratis) "browsers". Zodoende
kan iedereen de tekst lezen en wordt niemand verplicht om
een bepaald programma te kopen.

Die "iedereen" kan overigens heel breed
ge?nterpreteerd worden: ook visueel gehandicapten die met
gespecialiseerde apparatuur werken (een brailleregel bijvoorbeeld)
blijven niet in de kou staan. Het resultaat is dus duidelijk.
Door een heel klein detail -- gewoon opslaan in een open
formaat -- wordt de bereikte doelgroep vergroot naar zowat
iedereen die over een computer beschikt. Het staat als een
paal boven water, Open Standaarden zijn h?t middel bij uitstek
voor de democratisering van de elektronische informatie.